Archiwa tagu: #duchy

Między Światami, Zjawiska paranormalne

Shadow people – sylwetki z mroku na granicy snu i jawy. Relacje, nauka i tajemnica ludzi-cieni ukazujących się na ścianach naszych domów

Dodaj komentarz

Sylwetki

W wielu domach — zwłaszcza nocą — pojawiają się opowieści o cieniach, postaciach, sylwetkach, które widziane są na ścianach, przy framugach drzwi lub okien, w półmroku, wieczorem lub w środku nocy. Poniżej przyjrzymy się zjawisku, które zwykle określa się jako fenomen „shadow people” — ludzi-cieni.

Czym są „ludzie-cienie”?

„Ludzie-cienie” to określenie używane w literaturze paranormalnej i w relacjach świadków dla opisania:

  • czarnych, zazwyczaj humanoidalnych sylwetek, najczęściej bez wyraźnych rysów twarzy;
  • które pojawiają się nagle, często w nocy lub w półmroku;
  • często „na ścianie” lub w polu widzenia, zasłaniając fragment pokoju, ukrywając się tuż za ramą drzwi, okna, lub schodami;
  • czasem towarzyszy temu uczucie obecności, zagrożenia lub paraliżu.
    Przykładowe relacje mówią o: „widzę czarną postać przy drzwiach”, „cień przesunął się po ścianie”, „zobaczyłem/ruszyłem się i znikł”.

„Ludzie cienie” może odnosić się do kilku pojęć, takich jak psychologiczny archetyp Cienia (ciemna strona osobowości), zjawisko z pogranicza snu i jawy (halucynacje związane z porażeniem przysenne), figury paranormalne (jak opisywane w niektórych teoriach zjawiska związane z dżinnami lub halucynacjami), a także do historycznych pozostałości (sylwetki ludzi utrwalone w kamieniu po wybuchu bomby atomowej w Hiroszimie). Termin ten bywa także używany w odniesieniu do postaci fikcyjnych (jak w komiksie lub książce) lub osób pracujących nie w blasku fleszy (np. w sporcie). ” – AI

Relacje świadków — co mówią ludzie?

Epizody z paraliżem sennym

Wiele relacji zaczyna się tak: dana osoba budzi się w środku nocy, czuje jakby była „uwięziona” (nie może ruszyć), ma wrażenie, że ktoś stoi w pokoju lub patrzy z kąta. W tym momencie pojawia się właśnie cień lub sylwetka na ścianie lub przy drzwiach. Po chwili wszystko znika.

Rzeczywiste obserwacje w ciągu dnia

Są też świadkowie twierdzący, że widzieli sylwetkę poza snem — włączone światło, normalne warunki, momentaryczny cień człowieka, który po chwili się rozproszył. Nierzadko opisują też fizyczne oznaki (zimny powiew, drżenie, odczucie bycia obserwowanym).

Forum, blogi, internet

Na wielu forach i blogach pojawiają się wątki typu:

„Od kilku nocy widzę czarną sylwetkę za lustrem – wygląda jak ktoś stojący przy ścianie i patrzący.”
„Nie mogłem się ruszyć, a na ścianie pojawił się cień — jakby ktoś się przesunął. Za sekundy znikł.”
Choć te relacje są subiektywne, mówią wiele o tym, jak ludzie interpretują takie przeżycia.

Możliwe wyjaśnienia

Poniżej – zestaw najczęstszych, możliwych przyczyn (zarówno „normalnych”, jak i tych bardziej „paranormalnych”) — z zaznaczeniem, jakie dane do tego prowadzą.

1) Paraliż senny / stany graniczne świadomości

Kiedy zasypiamy lub się wybudzamy, mózg może być w stanie pośrednim — ciało może być jeszcze „zablokowane” (by nie ruszyć się w trakcie snu), a jednocześnie pojawiać się mogą halucynacje wzrokowe i słuchowe. Naukowe opracowania wskazują, że właśnie w takich momentach ludzie widzą „postaci”, „cienie”, „obecności”.

2) Czynniki środowiskowe

  • Tlenek węgla (czad) — w nieszczelnych instalacjach może powodować zawroty głowy, omamy, uczucie „kogoś obecnego”. Artykuły popularnonaukowe wskazują, że wiele rzekomych nawiedzeń miało swe źródło w niewłaściwej wentylacji.
  • Infradźwięki (ultradźwięki, bardzo niskie częstotliwości) — badania pokazują, że dźwięki ~19 Hz mogą wywołać niepokój, uczucie bycia obserwowanym lub widzenie ruchu w kącie oka. To może wyjaśniać sensację „cienia na ścianie”.

3) Gra światła i cienia

Często oświetlenie w pokoju, latarnie za oknem, światło przechodzące przez framugę może tworzyć przejściowe sylwetki lub cienie, które mózg interpretuje jako „kogoś”. Zwłaszcza gdy jesteśmy w stanie półprzytomnym (tuż przed snem).

4) Hipotezy paranormalne

Dla wielu świadków to, co widzą, jest nadprzyrodzone — dusze zmarłych, byty między światami, „obserwatorzy” z innej sfery. Choć nauka nie potwierdza takich identyfikacji, warto zaznaczyć, że te interpretacje istnieją i są częścią kulturowego kontekstu.

Co robić, jeśli widzisz cień na ścianie?

Jeśli doświadczasz takich sytuacji, oto praktyczny plan działania:

  1. Sprawdź środowisko:
    • Zainstaluj czujnik czadu / sprawdź wentylację w pomieszczeniu.
    • Zwróć uwagę na źródła światła, odblaski, ruch cienia (np. drzwi się otwierają, duch przewiewu).
  2. Zanotuj szczegóły:
    • Kiedy to się zdarza (godzina, dzień tygodnia).
    • Co robiłeś wcześniej (czy byłeś zmęczony, tuż przed snem, czy miałeś stres).
    • Czy przestraszyłeś się i co się potem stało (przebudzenie, paraliż, ruch cienia, dźwięk).
  3. Popraw higienę snu:
    • Stałe pory snu-budzenia.
    • Wyłącz ekran co najmniej 30 min przed snem.
    • Upewnij się, że pomieszczenie jest dobrze oświetlone przed zaśnięciem.
  4. Zarejestruj zdarzenie:
    • Użyj kamery lub smartfona na statywie (tryb nocny) – może zachować obraz/ wideo.
    • Zrób zdjęcie ściany w momencie, gdy czekasz (ustaw aparat na długą ekspozycję) – często „ładunek” może być zwykłym ruchem światła.
  5. Jeśli stan się powtarza:
    • Rozważ konsultację medyczną (np. specjalista snu) — zwłaszcza jeśli występuje paraliż senny, lęki, częste przebudzenia.
    • Porozmawiaj z kimś – dzielenie się relacją może pomóc zmniejszyć lęk i lepiej zrozumieć zjawisko.

Powiązane

Materiały

  • „Who is the Hat Man?” – przegląd zjawiska i kontekst paraliżu sennego. The Week
  • TIME: „Why Sleep Paralysis Makes You See Ghosts”. TIME
  • Vic Tandy & Tony R. Lawrence – „The Ghost in the Machine” (o 19 Hz). Richard Wiseman
  • UL Standards / CO Safety – kiedy „nawiedzenie” okazywało się czadem. UL Standards & Engagement
  • Hiroshima Peace Memorial Museum – „Human Shadow Etched in Stone”. Wikipedia

Podsumowanie

Zjawisko „ludzi-cieni” – choć brzmi dramatycznie – może mieć wiele przyczyn: od banalnych (efekty światła) przez medyczne (paraliż senny) aż po środowiskowe (czad, infradźwięki). Relacje świadków są realne i często bardzo silnie emocjonalne, jednak interpretacje radykalnie się różnią. Ważne jest, by podejść do nich z otwartym, ale zdrowym sceptycyzmem: zbadać warunki, zebrać dane i jeśli to możliwe — udokumentować. Warto też zadbać o bezpieczeństwo (wentylacja, czujniki) i higienę snu.

👉 Przeczytaj darmowy eBook

✅ Obserwuj kingfisher.page

Chcesz więcej takich treści? Dołącz do czytelników kingfisher.page i ruszaj w podróż przez świadomość, naturę i niewidzialne pola rzeczywistości.

Między Światami

🕯️ Opowieści z Zaświatów

Dodaj komentarz

Gdy mgła unosi się nad ziemią…

W noc, gdy granica między światem żywych a umarłych staje się cienka jak pajęcza nić, czas zatrzymuje się na oddech. Zegary spowalniają swój rytm, powietrze pachnie dymem, jabłkami i starym woskiem, a dusze tych, którzy byli przed nami, podobno zbliżają się, by posłuchać naszych myśli.
To noc Opowieści z Zaświatów — noc, w której pamięć, strach i magia splatają się w jedno.

Nie chodzi tu o straszenie. To raczej rozmowa szeptem z tym, co niewidzialne, z tym, co przeczuwamy w drżeniu płomienia. Każdy z nas nosi w sobie echo dawnych historii – głos babki, która śpiewała kołysanki o duchach, zapach wilgotnych ksiąg w bibliotece dziadka, obraz cienia, który przesunął się po ścianie, choć nikogo tam nie było.

Głos zza zasłony

W kulturach całego świata istnieje przekonanie, że świat zmarłych nie jest oddzielony od naszego na zawsze, lecz jedynie przykryty delikatną zasłoną, która czasem się uchyla. Celtowie mówili, że podczas Samhain duchy wracają, by odwiedzić domy, które kochały. W Polsce stawiano na parapetach świeczki, by dusze wędrowców nie zabłądziły w ciemności.

A może wcale nie chodzi o powrót duchów, ale o naszą tęsknotę za tymi, którzy odeszli?
Być może to my ich przywołujemy, nie mogąc pogodzić się z ciszą. Może to nasze sny są ich szeptami. Może każde „przypomniałem sobie babcię” to właśnie moment, gdy zasłona drży.

👁️‍🗨️ Opowieść z Zaświatów I: Kobieta w oknie

W małej wsi na Podlasiu, w starym drewnianym domu, od lat opowiadano historię o kobiecie, która po śmierci wciąż wyglądała przez okno.
Była wdową po żołnierzu, który zginął na wojnie. Codziennie o zmierzchu siadała przy oknie i czekała, aż wróci. Zmarła w tej samej pozycji — z dłonią opartą o szybę.

Nowi właściciele domu mówili, że każdego roku w listopadową noc widać w oknie jej twarz odbitą w szkle — nie jak zjawa, ale jak fotografia w świetle księżyca.
Kiedyś pewien fotograf, zaintrygowany opowieścią, próbował zrobić zdjęcie. Na kliszy nie wyszło nic — poza smużką światła w kształcie dłoni.

Starsza sąsiadka powiedziała wtedy spokojnie:

„To nie duch. To tylko pamięć, która nie umie odejść.”

🕯️ Opowieść z Zaświatów II: Zapach, który wrócił

Ta druga historia została opisana w magazynie „Reader’s Digest” (wyd. 2021, artykuł „True Ghost Stories from Real People”), a podobne relacje pojawiały się także w polskich forach o doświadczeniach granicznych.

Marta z Krakowa opowiadała, że po śmierci swojej mamy — która przez całe życie używała tych samych perfum, starych klasycznych „Być może…” — przez wiele tygodni nie mogła ich już znieść.
Aż pewnej nocy, kilka miesięcy po pogrzebie, obudziła się w środku zimy z uczuciem, że ktoś stoi obok łóżka. W pokoju panował chłód, ale w powietrzu unosił się wyraźny zapach perfum.
„Był tak intensywny, że aż się rozpłakałam” — wspominała. „Zrozumiałam wtedy, że przyszła się pożegnać. Zapach utrzymywał się jeszcze przez chwilę, a potem zniknął.”

Zjawisko to — nazywane przez psychologów experience of presence — jest opisywane w badaniach żałoby jako naturalny sposób psychiki na pogodzenie się ze stratą, ale wielu ludzi jest przekonanych, że takie „pożegnanie” ma duchowy wymiar.
Naukowcy badający te doświadczenia (m.in. prof. Jenny Hazelton z Uniwersytetu w Durham, 2018) wskazują, że nawet 50–60% osób po stracie bliskiej osoby przeżywa moment, który interpretują jako kontakt „z tamtej strony”: zapach, głos, sen, dotyk lub symboliczny znak.

Historia ducha w Parlamencie Wielkiej Brytanii: „Szara Dama” w Westminsterskiej historii

Wspomnienia, które nie gasną

Każdy dom ma swoją opowieść. Są miejsca, które pamiętają — cegły, które widziały narodziny i śmierć, deski, które skrzypią pod ciężarem dawnych kroków.
Niektóre historie stają się legendami: o dziewczynie w białej sukni, która błąka się po starym dworze; o dziecku, które śmieje się w pustym pokoju; o dzwonie, który bije, choć nie ma już dzwonnika.

Ale są też opowieści ciche, niemal niezauważalne — jak szmer kartki w zamkniętej książce albo uczucie, że ktoś stoi za nami, gdy patrzymy w lustro. To one są najprawdziwsze. Nie potrzebują potwierdzenia. Wystarczy, że czujemy ich obecność.

Magia pamięci

Halloween, Samhain, Dziady – niezależnie od nazwy, to rytuał pamiętania. To chwila, gdy światło świecy jest mostem.
Nie boimy się duchów. Boimy się zapomnieć.

W tej nocy można wyszeptać imię, zapalić lampkę w oknie, napisać list do kogoś, kogo już nie ma. Można też posłuchać ciszy — może odpowie.
Zaświaty nie zawsze są daleko. Czasem wystarczy zamknąć oczy.

Powiązane:

Kiedy opowieść wraca do nas

Mówią, że każda dusza, o której się pamięta, świeci jaśniej w innym świecie. Może właśnie dlatego te historie przetrwały — byśmy nie zapomnieli, że świat jest większy niż to, co widzimy.

Bo Opowieści z Zaświatów to nie tylko historie o duchach. To przypomnienie, że wszystko, co kochaliśmy, trwa.
W słowie. W zapachu. W śnie. W cieniu, który kładzie się na ścianie tuż przed świtem.

✨ Kiedy więc dziś zapalisz świecę w oknie, pomyśl nie o strachu, lecz o świetle, które łączy światy. Bo może po drugiej stronie ktoś też właśnie zapala swoją świecę — dla Ciebie.

👉 Przeczytaj darmowy eBook

✅ Obserwuj kingfisher.page

Chcesz więcej takich treści? Dołącz do czytelników kingfisher.page i ruszaj w podróż przez zaświaty, naturę i niewidzialne pola rzeczywistości.

#duchy, Życie po życiu

Mapa nawiedzonych miejsc w Polsce – gdzie straszy naprawdę?

Dodaj komentarz

Miejsca utkane z mgły

Jesień, mgły, zapadający wcześniej zmrok…To pora, kiedy nasza uwaga naturalnie kieruje się ku miejscom pełnym tajemnicy i nieznanego. W Polsce, tak jak w wielu zakątkach świata, istnieje bogata tradycja opowieści o miejscach, w których — według przekazów — obecne są duchy, zjawy lub po prostu energia przeszłości, która wciąż domaga się uwagi. W dalszej części zaprezentujemy zestawienie najciekawszych — i najbardziej znanych — nawiedzonych miejsc w Polsce, wraz z ich historią, legendami i praktycznymi wskazówkami dla odwiedzających.

Co sprawia, że miejsce „nawiedzone”?

„Nawiedzenie” zwykle łączone jest z miejscem, które spełnia przynajmniej kilka z poniższych kryteriów:

  • miejsce opuszczone lub rzadko wizytowane, z zaniedbaną infrastrukturą;
  • miejsce o tragicznej historii (wojna, anonimowe pochówki, epidemie, samobójstwa);
  • obserwacje świadków dotyczące zjawisk niewyjaśnionych — dźwięków, świateł, sylwetek;
  • obecność silnej legendy lub mitu, który przekazywany jest przez mieszkańców i media.

Badania popularnych rankingów polskich stron turystycznych i lifestyle-portalów pokazują, że listy „najbardziej nawiedzonych miejsc” w Polsce pojawiają się co roku, szczególnie w sezonie jesienno-halloweenowym. Magazyn Travelist+2Podróże Wprost+2

👻 Wybrane miejsca warte odwiedzenia (lub poznania z domu)

Nie każdy musi wyruszać nocą z latarką do ruin, by poczuć atmosferę tajemnicy. Czasem wystarczy świadomość, że takie miejsca istnieją — rozsiane po całej Polsce, z których każde ma swoją opowieść, energię i legendę.

🏰 1. Zamek Ogrodzieniec (Jura Krakowsko-Częstochowska)

Ruiny zamku na jurze to jeden z najczęściej wymienianych adresów „dla odważnych”. Wskazuje się tam na legendę Czarnego Psa, który miał pilnować pogranicza światów. momondo+1
Dlaczego warto: łatwy dostęp, piękna lokalizacja, mocna aura legendy.
Uwaga: wieczorne zwiedzanie z przewodnikiem może być bardziej bezpieczne. 🕯️ Aura miejsca: ciężka, ale magnetyczna — szczególnie podczas jesiennej mgły.

🌲 2. Las w Witkowicach (okolice Krakowa)

Las znany z niewyjaśnionych zaginięć i licznych relacji mieszkańców o dziwnych dźwiękach i cieniach w nocy. Kobieta Onet+1 Niewielki las w północno-wschodnim Krakowie budzi niepokój nawet w ciągu dnia. Mieszkańcy opowiadają o „białej postaci kobiety”, która pojawia się wśród drzew, a także o dziwnych zjawiskach dźwiękowych — jakby echo dawnych rozmów. Często to miejsce odwiedzają miłośnicy fotografii paranormalnej, próbując uchwycić świetliste smugi.
🕯️ Aura miejsca: zaniepokojona, pełna napięcia, z silnym kontrastem między naturą a tajemnicą.
Dlaczego warto: klimat – gęste drzewa, mgła, cisza – tworzą naturalną scenografię.
Uwaga: teren nieprzewidywalny, konieczne dobre przygotowanie.

🏥 3. Opuszczony szpital psychiatryczny w Owińskach (Wielkopolska)

Opuszczony kompleks szpitalny o burzliwej historii – wskazywany w wielu listach jako jedno z najintensywniej „nawiedzonych” miejsc. kochamlatac.pl+1 W czasie II wojny światowej naziści dokonali tu zbrodni na pacjentach i dzieciach z niepełnosprawnościami. Dziś to ruina, owiana ciężką energią przeszłości. Wiele ekip eksploracyjnych mówi o zimnych strefach i szeptach dobiegających z pustych sal.
🕯️ Aura miejsca: bardzo silna, trudna, wymagająca szacunku — to nie tylko legenda, ale i realne cierpienie zapisane w murach.
Dlaczego warto: silna atmosfera; dobry temat na opowieść.
Uwaga: teren prywatny / niebezpieczny – odwiedzanie może być zabronione lub wymagać zezwolenia.

🏚️ 4. Pałac w Kopicach (Opolskie)

Ruiny pałacu z XIX wieku, dawniej jednej z najpiękniejszych rezydencji na Śląsku. Według przekazów, po korytarzach krąży duch Joanny Schaffgotsch, zwanej „Białą Damą”. Była żoną górnika, który stał się milionerem — ich historia to polski „Romeo i Julia” z nutą gotyckiego romansu.
🕯️ Aura miejsca: melancholijna i romantyczna — idealna dla tych, którzy widzą w duchach nie grozę, lecz pamięć o miłości.

⛪ 5. Kościół w Grabonogu (Wielkopolska)

Mała świątynia z XVII wieku, znana z niezwykłych zjawisk akustycznych. Podobno w nocy słychać tu śpiew chóru i dzwony, choć nikt nie widzi wykonawców. Mieszkańcy mówią o duszach dawnych parafian, którzy wracają, by „zaśpiewać na chwałę Boga”.
🕯️ Aura miejsca: spokojna, mistyczna, pełna światła i dźwięku.

🪦 6. Cmentarz w Płazie koło Chrzanowa (Małopolska)

To jedno z nielicznych miejsc, gdzie zjawiska paranormalne dokumentowali naukowcy-amatorzy. Widać tam świetliste kule i cienie, które poruszają się w rytm wiatru, ale nie są odbiciem lamp. Dla wielu to „energetyczny punkt styku światów”.
🕯️ Aura miejsca: neutralna – nie złowroga, lecz otwierająca na refleksję o przemijaniu.

🧱 7. Twierdza Modlin (Mazowsze)

Gigantyczny kompleks forteczny, z podziemiami, które pamiętają setki lat bitew i ofiar. W tunelach słychać kroki, a strażnicy donoszą o „żołnierzach-widmach” przechodzących przez mury. To jedno z miejsc, które szczególnie odczuwają osoby wrażliwe energetycznie.
🕯️ Aura miejsca: zimna, wojskowa, ale pełna siły i determinacji.

🌊 8. Jezioro Wigry (Podlasie)

Mówi się, że przy sprzyjającej pogodzie woda odbija „postacie mnichów” z dawnego klasztoru kamedułów, którzy mieli zatonąć podczas nocnej modlitwy. Turyści widują smugi światła poruszające się po tafli jeziora.
🕯️ Aura miejsca: kontemplacyjna, łącząca wodę, ciszę i duchowość.

🕯️ 9. Zamek Czocha (Dolny Śląsk)

Legenda mówi o tajemniczych lochach, ukrytych przejściach i duchach dawnych rycerzy. To miejsce, gdzie historia miesza się z magią — przewodnicy nie ukrywają, że „coś tu bywa”. Nie bez powodu to ulubione miejsce filmowców i ezoteryków.
🕯️ Aura miejsca: pełna napięcia, ale fascynująca – jak żywa opowieść o przeszłości.

⚰️ 10. Riese – kompleks podziemnych tuneli w Górach Sowich (Dolny Śląsk)

Gigantyczny system korytarzy z czasów III Rzeszy, którego przeznaczenie do dziś nie zostało w pełni wyjaśnione. Od lat krążą pogłoski o „ciemnych zjawach”, które mają pilnować ukrytych sekretów. To miejsce dla osób, które czują respekt wobec historii i tajemnicy.
🕯️ Aura miejsca: ciężka, głęboka, niosąca echo przeszłości.

Mroczne tajemnice Dolnego Śląska – sekrety ukryte w cieniu historii

🕊️ 11. Dwór w Łańcucie (Podkarpacie)

Znany z pięknej architektury, ale także z ducha damy w białym stroju, która spaceruje po ogrodach o zmierzchu. To „dobra zjawa”, według miejscowych – przynosi szczęście tym, którzy ją zobaczą.
🕯️ Aura miejsca: delikatna, elegancka, nastrojowa.

🌌 12. Bory Tucholskie – las pełen świateł

Liczne relacje turystów o świetlistych kulach unoszących się nad torfowiskami. Niektórzy nazywają je „duszkami bagiennymi”, inni – naturalnym zjawiskiem bioluminescencji. W każdym razie – magia przyrody spotyka się tu z duchowością.
🕯️ Aura miejsca: lekka, tajemnicza, eteryczna.

🌙 13. Dom w Rąbieniu pod Łodzią

To jedno z najbardziej znanych nawiedzonych miejsc współczesnej Polski. W latach 90. właściciele zgłaszali dziwne dźwięki, samoczynnie otwierające się drzwi, przesuwające się przedmioty. Zjawiska badały media i duchowni. Do dziś miejsce przyciąga badaczy zjawisk paranormalnych.
🕯️ Aura miejsca: intensywna, nieprzewidywalna, emanująca ruchem i zmianą.

🌕 14. Zamek Książ (Wałbrzych)

Monumentalny, otoczony aurą tajemnic z czasów II wojny światowej. Mówi się, że zamek kryje podziemne tunele i „energetyczne źródła” — a jego obecna cisza to echo dawnych sekretów.
🕯️ Aura miejsca: królewska, monumentalna, ale z cieniem niewyjaśnionych wydarzeń.

🪶 Dla duchowych podróżników

Każde z tych miejsc można zobaczyć nie tylko oczami, ale i sercem. Nie chodzi o to, by szukać strachu, lecz by nauczyć się czytać energię przestrzeni – czuć historię, emocje i puls życia, który trwa mimo upływu czasu.

Niektóre z nich są ciężkie i wymagają szacunku. Inne – lekkie, niemal anielskie. W każdej z tych przestrzeni można znaleźć coś, co łączy człowieka z tajemnicą bytu.

Jak odwiedzać takie miejsca odpowiedzialnie

  • Szanuj teren – wiele miejsc jest opuszczonych i niebezpiecznych.
  • Zabierz latarkę, dobre buty, telefon z zasięgiem.
  • Unikaj samotnych wejść nocą.
  • Rozważ zwiedzanie w grupie lub z przewodnikiem.
  • Przygotuj się na emocje – nawet jeśli nie wierzysz w duchy, aura miejsca może działać na wyobraźnię.
  • Zbieraj dokumentację: zdjęcia, notatki – to może być świetny materiał na dalszy artykuł/opowieść.

Co dalej? Twoja własna „mapa duchów”

  • Wybierz region – np. Dolny Śląsk, Mazury, Pomorze – i znajdź lokalną legendę.
  • Przeprowadź mini-wywiad z mieszkańcami: „czy ktoś tu słyszał/słyszała?”
  • Zrób galerię zdjęć nocą lub o zmierzchu – światło, cień, atmosfera robią różnicę.
  • Zastanów się nad tematem: dlaczego to miejsce zostało zapomniane? Czy to historia, czy energia?

🍂👻 Powiązane:

Na koniec

Nawiedzone miejsca w Polsce to nie tylko „historyjki wyssane z palca”, ale część naszej kultury, historii i legend. Wchodząc w ich przestrzeń — nawet tylko poprzez teksty i zdjęcia — otwieramy się na refleksję: nad czasem, pamięcią, miejscem człowieka wobec tajemnicy. mogą otwierać umysł na „nowe” i stać się punktem wyjścia do tematów głębszych: energii miejsca, historii dusz, aury przestrzeni.

🕯️ Przeczytaj darmowy eBook:

📘 Mini-ebook: Magia Światła i Cienia – Jak pracować z intencją

🎯 Obserwuj kingfisher.page, sięgaj po więcej

#duchy, Między Światami

👁️‍🗨️ Zjawisko z Głogowa – duch z monitoringu czy złudzenie?

1 komentarz

Tajemnicza biała poświata, samoistne ruchy sprzętów i pytanie o granice percepcji

„Niektóre obrazy z kamer przypominają nam, że technologia nie zawsze potrafi odróżnić to, co realne, od tego, co niewidzialne.”

W nocy, na jednej ze stacji paliw pod Głogowem, pracownicy zauważyli coś, czego nie potrafili racjonalnie wyjaśnić. Na ekranie monitoringu pojawiła się biała, humanoidalna poświata, która przesuwała się powoli w polu kamery. W tym samym czasie – jak relacjonowali świadkowie – urządzenia w kuchni zaczęły się same włączać, a drzwi uderzyły z hukiem, choć nie było przeciągu.

Nagranie, które trafiło do lokalnych mediów w 2016 roku, powróciło kilkakrotnie — w 2020, 2021 i 2022 roku. Portale takie jak zary.naszemiasto.pl i glogow.naszemiasto.pl opisywały sprawę z nieukrywanym dreszczem emocji.

📹 Co właściwie widać na nagraniu?

Wideo pokazuje rozmazaną, jasną sylwetkę o zarysach przypominających człowieka. Porusza się płynnie, a jej kontury delikatnie pulsują, jakby emanowała światłem.

„To wyglądało jak duch. I wtedy zgasły wszystkie lampy przy kasie” – relacjonowała jedna z pracownic nocnej zmiany (źródło: Gazeta Lubuska).

Sama atmosfera tej historii – cisza nocna, pusty lokal, ciepło świateł i chłód zza szyb – sprawia, że nagranie działa na wyobraźnię.

👁️‍🗨️ Co o tym mówili ludzie? Lokalne spekulacje i legenda z Głogowa

Gdy nagranie z białą poświatą pojawiło się w internecie, mieszkańcy okolic Głogowa zaczęli dzielić się własnymi teoriami i wspomnieniami. W komentarzach pod artykułami pojawiały się głosy, że to nie pierwszy raz, gdy w tej okolicy „dzieją się rzeczy, których nie da się wytłumaczyć”.

Niektórzy twierdzili, że stacja stoi na miejscu dawnego cmentarza z czasów II wojny światowej – a duch, który pojawił się na monitoringu, może być duszą żołnierza lub ofiary wojennych wydarzeń, wciąż „czuwającą” nad tym terenem.
Inni mówili, że w pobliżu przebiegała dawna droga pielgrzymkowa, a widmo mogło być „duchem wędrowca”, który wędruje co noc w poszukiwaniu drogi do domu.

Wśród kierowców i nocnych pracowników zaczęła krążyć nieoficjalna opowieść:

„Jeśli po północy na tej stacji zgasną wszystkie światła naraz, nie wolno wychodzić z budynku – to znak, że on znów przyszedł.”

Jedna z kobiet z pobliskiej wioski mówiła w lokalnym wywiadzie:

„W tamtych stronach od dawna straszyło. Jeszcze moja babcia opowiadała o białym mgle, która wstawała z łąk po drugiej stronie drogi. To nie nowość, tylko stare dusze, które przypominają o sobie, gdy ludzie przestają wierzyć.”

Na forach paranormalnych temat wracał wielokrotnie. Jedni uważali, że to „manifestacja energii resztkowej” – echo silnych emocji utrwalonych w przestrzeni, inni doszukiwali się w tym symbolicznego ostrzeżenia:

„Technologia zobaczyła to, czego my już nie potrafimy – świat, którego nie da się zmierzyć kamerą ani mikroskopem.”

Z czasem „duch z Głogowa” stał się lokalną legendą – nie tylko opowieścią o białej poświacie, ale też o granicach ludzkiej percepcji. Bo może najciekawsze pytanie, jakie zadała ta historia, brzmi nie „czy to był duch?”, lecz:

„Ile rzeczy naprawdę widzimy, a ile – tylko czujemy, kiedy patrzymy w ciemność?”

🔍 Dlaczego to przypadek wyjątkowy?

To jedna z nielicznych współczesnych historii duchów w Polsce, w której mamy konkretny artefakt – zapis z kamery CCTV.
Po drugie, istnieje zbieżność relacji: w tym samym czasie, gdy kamera zarejestrowała poświatę, personel doświadczał fizycznych anomalii.

I po trzecie: historia wraca cyklicznie do mediów. Tak dzieje się tylko z opowieściami, które naprawdę uruchamiają zbiorową wyobraźnię.

🧠 Co mówią sceptycy?

Eksperci od wideo i fotografii tłumaczą podobne zjawiska jako:

  • owady lecące tuż przed obiektywem kamery,
  • kondensację pary wodnej,
  • pył lub refleks promiennika podczerwieni,
  • błąd ekspozycji – kamera automatycznie rozjaśnia obraz i tworzy „fantomowe” kształty.

W branżowym portalu Fotoblogia.pl opublikowano nawet analizę podobnych nagrań, pokazując, że nocne kamery łatwo tworzą iluzję obecności, jeśli warunki oświetlenia są niestabilne.

Ale mimo racjonalnych argumentów… coś w tej historii nie daje spokoju.

🕯️ Co z dowodem?

Nie istnieje niezależna ekspertyza wideo ani zapis z kilku kamer, które potwierdziłyby zjawisko z różnych kątów.
Nie mamy więc dowodu naukowego.
A jednak — w porównaniu z typowymi opowieściami o duchach — tu występuje spójny wątek czasowy, autentyczne emocje świadków i rzeczywisty materiał wideo.

To wystarczy, by historia z Głogowa zapisała się jako jedna z najciekawszych polskich miejskich legend XXI wieku.

🔬 Checklista: jak odróżnić ducha od złudzenia (anty-pareidolia)

✔️ Sprawdź źródło światła – czy odbija się od szyb lub metalu?
✔️ Obejrzyj inne kamery – czy zjawisko powtarza się z kilku kątów?
✔️ Zbadaj wilgotność i temperaturę – para lub kurz mogą „świecić” w podczerwieni.
✔️ Zwróć uwagę na czas zjawiska – duchy z legend często pojawiają się o określonych godzinach.
✔️ Pamiętaj o efekcie pareidolii – nasz mózg automatycznie tworzy kształty i twarze z przypadkowych wzorów.

FAQ 👻

Czy nagranie z Głogowa to dowód na istnienie ducha?
Nie – ale to jedna z najlepiej udokumentowanych współczesnych historii w Polsce.

Dlaczego takie przypadki przyciągają uwagę?
Bo łączą emocję, tajemnicę i technologię – a w epoce kamer i mediów społecznościowych każdy z nas może być świadkiem „czegoś niezwykłego”.

Czy można badać duchy naukowo?
Tak – zajmuje się tym parapsychologia, a także fizycy analizujący anomalie elektromagnetyczne. Jednak nauka nadal nie ma narzędzi, by definitywnie potwierdzić lub wykluczyć istnienie duchów.

📌 Powiązane wpisy

🔗 Źródła i materiały dla zainteresowanych

Dla tych, którzy chcą zobaczyć nagranie lub przeczytać relacje świadków, poniżej zamieszczam linki do materiałów, które przez lata powracały w mediach:

#duchy, Między Światami

Historia ducha w Parlamencie Wielkiej Brytanii: „Szara Dama” w Westminsterskiej historii

Dodaj komentarz

W ostatnich latach pojawiła się relacja, która rozgrzała wyobraźnię miłośników zjawisk paranormalnych: pracownica parlamentu brytyjskiego – Jo-Anne Crowder – opowiedziała, że wielokrotnie dostrzegała w korytarzach budynku widmo, nazywane potocznie „Szara Dama”. The Sun

Co dokładnie relacjonowała?

  • Crowder – wieloletnia asystentka jednej z osób pełniących funkcję Speaker’a Izby Gmin – twierdzi, że widziała postać kobiecą w szaro-stalowej tonacji przemieszczającą się nocą po korytarzach Parlamentu. The Sun
  • Zauważyła też, że duch – albo byt energetyczny – zdawał się reagować na obecność ludzi: czasem „nucił” czy „przesuwał się” w sposób subtelny, a miał też kontakt fizyczny – jeden z kolegów pracowników parlamentu ponoć został przepchnięty przez ducha w podziemiach. The Sun
  • Dodatkowo są relacje o słyszeniu odgłosów końskich kopyt — związane z dawnym użyciem budynków parlamentarnych przez monarchów, których powozy często stacjonowały w tej części. The Sun
  • Sama Crowder podkreśla, że zauważyła intensyfikację manifestacji duchowych w godzinach nocnych, gdy w budynku panował spokój i cisza.

Dlaczego ta relacja jest interesująca?

  1. Lokalizacja o dużej wadze historycznej — Parlament brytyjski to budynek z tysiącletnimi warstwami historii, śmierci, polityki, władzy — klimat tego miejsca sam w sobie sprzyja opowieściom o duchach.
  2. Relacja osoby z wewnątrz — nie jest to opowieść z zewnątrz, lecz od kogoś, kto pracuje w budynku, zna jego zakamarki, zwyczaje i rytm – to dodaje wiarygodności.
  3. Korespondencja z legendą „Szarej Damy” — opowiada się, że w wielu dawnych rezydencjach królewskich i w budynkach rządowych pojawiały się widma kobiece (szare lub białe damy) — symboliczne duchy niewykonanych obietnic, tragicznych losów czy pamięci zapomnianych kobiet — co sprawia, że obserwacja w Westminsterze wpisuje się w szerszy nurt opowieści duchowych.
  4. Trudność w wyjaśnieniu — choć sceptycy mogą wskazywać na grę świateł, efekt wyobraźni w cieniu potężnej historii czy fizyczne odczucia wynikające np. przeciągów, to jednak dla osób, które doświadczały tych manifestacji wielokrotnie, jest coś więcej niż tylko przypadek.

Czy to „dowód”?

Nie możemy powiedzieć, że to historyczny dowód istnienia duchów — brakuje nagrań audio-wideo o niezaprzeczalnym charakterze, brak naukowej weryfikacji. Ale to właśnie takich historii często potrzebujemy — jako przedsionka do refleksji: co jest realne, co jest interpretacją, a co — tajemnicą wykraczającą poza nasze codzienne zmysły.

📌 Zobacz też powiązane artykuły:

✨ Obserwuj kingfisher.page:
Jeśli lubisz opowieści o duchach, energii miejsc i tajemnicach, dołącz do społeczności kingfisher.page – odkrywaj niezwykłe historie, które łączą świat widzialny i niewidzialny. 🌙
Obserwuj nas, by nie przegapić nowych wpisów z serii „Byty, dusze i świadomość”.

Jak rozpoznać obecność ducha w domu? 👻
#duchy

Jak rozpoznać obecność ducha w domu? 👻

Dodaj komentarz

„Dom, w którym czujemy coś więcej niż ciszę, to przestrzeń, gdzie granica między światami staje się cienka jak mgła.”

Od wieków ludzie opowiadają o dziwnych dźwiękach, nagłych chłodach czy poczuciu, że ktoś na nich patrzy – choć nikt nie stoi obok. Obecność ducha w domu to temat, który fascynuje, przeraża i rodzi pytania o naturę życia po śmierci. Czy to tylko wyobraźnia, czy realne sygnały, że w naszym otoczeniu jest byt energetyczny?

1. Subtelne sygnały obecności ducha

Wielu badaczy zjawisk paranormalnych wskazuje, że duchy nie zawsze manifestują się wprost. Częściej wysyłają znaki, które łatwo zbagatelizować:

  • nagłe zmiany temperatury – zimny podmuch w pokoju bez otwartego okna,
  • nietypowe dźwięki – skrzypienie, szepty, odgłosy kroków,
  • ruch przedmiotów – przesunięte krzesło, przewrócona książka,
  • zapachy bez źródła – woń perfum osoby zmarłej, dymu świecy, czy kwiatów,
  • sny i wizje – powtarzające się spotkania ze zmarłym w marzeniach sennych.

👉 Czytaj również: Czy duchy istnieją? Między nauką, mitologią a osobistym doświadczeniem

2. Energia miejsc i pamięć domów

Domy, podobnie jak ludzie, noszą w sobie pamięć. Stare kamienice czy drewniane chaty bywają świadkami wielu historii – radosnych i tragicznych. Psychologia środowiskowa mówi o „energetycznym zapisie miejsc”, który może wpływać na samopoczucie mieszkańców.

Carl Gustav Jung pisał o „nieświadomości zbiorowej”, gdzie przechowywane są obrazy i emocje wielu pokoleń. Być może duchy są właśnie odbiciem tej pamięci, które wyłania się w sprzyjających warunkach.

👉 Więcej o tym znajdziesz w tekście: Duchy i poltergeisty – historie nawiedzonych miejsc, które szokują świat

3. Jak odróżnić ducha od złudzenia?

Nie każda anomalia oznacza, że w domu pojawił się duch. Czasem za zjawiska odpowiada:

  • przeciąg,
  • instalacja elektryczna,
  • stres i wyobraźnia.

Jednak jeśli sygnały się powtarzają i współwystępują z poczuciem obecności kogoś niewidzialnego, wielu ludzi zaczyna wierzyć, że to coś więcej niż przypadek.

👉 O tym, jak intuicja odgrywa rolę w kontaktach ze światem niewidzialnym, przeczytasz w artykule: Intuicja a przypadki: Czy naprawdę „czujemy” przyszłe wydarzenia?

4. Duch jako opiekun czy ostrzeżenie?

Nie wszystkie duchy muszą budzić lęk. W tradycjach wielu kultur obecność dusz zmarłych bliskich była rozumiana jako opieka i próba przekazania wiadomości. W innych – jako ostrzeżenie przed niebezpieczeństwem.

Być może Twoje doświadczenia to nie przypadek, lecz zaproszenie do rozmowy ze światem duchów – poprzez medytację, rytuał świec czy senną wizję.

👉 Więcej o praktykach duchowych znajdziesz w wpisie: Magia księżycowa i medytacja: Jak wzmocnić intuicję?

5. Co robić, gdy podejrzewasz obecność ducha?

  1. Zachowaj spokój – strach tylko wzmacnia poczucie zagrożenia.
  2. Obserwuj i zapisuj – prowadź dziennik zjawisk, godzin, emocji.
  3. Rozważ oczyszczenie przestrzeni – palenie szałwii, dźwięk dzwonków, medytacja.
  4. Porozmawiaj z duchem – niektórzy uważają, że wystarczy powiedzieć: „Dziękuję, ale nie potrzebuję Twojej obecności”.
  5. Zwróć uwagę na sny – duchy często komunikują się właśnie w marzeniach sennych.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania o duchy 👻

Czy duchy naprawdę istnieją?
Nie ma jednoznacznych dowodów naukowych, ale miliony relacji na całym świecie wskazują, że ludzie doświadczają czegoś, co wykracza poza codzienność.

Dlaczego duchy wybierają domy?
Często są to miejsca, z którymi były silnie związane emocjonalnie – ich dawne mieszkania lub przestrzenie naznaczone intensywnymi wydarzeniami.

Czy duch może być groźny?
Większość relacji opisuje duchy jako neutralne lub opiekuńcze. Złe doświadczenia są rzadsze, ale zawsze warto dbać o ochronę energetyczną.

Jak mogę się chronić przed duchami?
Pomocne są rytuały oczyszczające, medytacja, afirmacje, a także budowanie silnej energii miłości i spokoju w domu.

✨ Jeśli zainteresował Cię temat duchów, zajrzyj także do:

Efekt setnej małpy – czy świadomość zbiorowa istnieje naprawdę?
#słowianie, Kult Natury

🌊 Rusałki – duchy wody czy uwodzicielki śmierci? Ich mroczne oblicze

Dodaj komentarz

„Nie wszystko, co tańczy wśród sitowia, jest dobre. Czasem piękno ma lodowaty dotyk…”
— stara słowiańska przestroga

Kiedy nad jeziorem zapada zmrok, a trzciny zaczynają szemrać jak szept, ktoś czuły na świat niewidzialny może poczuć obecność… rusałki. Z pozoru to tylko mit, baśniowa zjawa. Ale w słowiańskiej wyobraźni – to duch o niezwykłej mocy, splatający w sobie urok, żal i śmierć.

👻 Kim naprawdę były rusałki?

W najstarszych przekazach etnograficznych i pieśniach ludowych, rusałki to duchy młodych kobiet, które zmarły w tragicznych okolicznościach – najczęściej gwałtownie, nagle, przed zamążpójściem. Ich śmierć nie była dopełnieniem cyklu życia, lecz brutalnym przerwaniem rytuału przejścia.

Nieochrzczone, porzucone, utopione lub zmarłe w połogu, powracały do świata żywych między wiosną a latem – w czasie zwanym Tygodniem Rusałczanym. Wędrowały wśród pól, zboża i rzek – piękne, ale niebezpieczne.

„Człowiek nie powinien zbliżać się do wody w dni rusałek” – przestrzegano.
„Bo zabierze cię ta, która już raz została zabrana.”

💃 Uwodzicielki i strażniczki granicy

Rusałka to archetyp ambiwalentny: kusi i zabija. Jej uroda jest nadprzyrodzona, często nago tańczy wśród sitowia, ma długie, wilgotne włosy i oczy, które potrafią zahipnotyzować. Symbolicznie łączy się z Wenus, syrenami i greckimi nimfami, ale jej intencje są bardziej złowrogie.

Według wielu podań:

  • wabiła mężczyzn, by zatańczyć z nią śmiertelny taniec,
  • topiła pastuchów i rybaków, którzy się zbliżyli za bardzo,
  • mściła się na mężczyznach, którzy zawiedli lub skrzywdzili kobiety.

Jej postać uosabia żeński gniew, który nie znalazł rytuału oczyszczenia – gniew kobiety, której nie dano prawa do życia, wyboru, ciała.

🌿 Rusałki a cykle natury i kobiecości

Rusałki były też postrzegane jako duchy wegetacyjne – istoty związane z odradzaniem się przyrody. W niektórych regionach wschodniej Polski i Białorusi wierzono, że:

  • pilnują zbóż i chronią kwitnienie,
  • zanikają po Zielonych Świątkach, oddając panowanie nad latem ludziom,
  • ich gniew wywołuje burze, wichury, nieurodzaj.

W tej wersji rusałka to córka natury, dzika, pierwotna i związana z rytmami Ziemi. Jeśli ją ułagodzisz – błogosławi. Jeśli zlekceważysz – niszczy.

🧿 Rytuały ochronne – jak przetrwać Tydzień Rusałczany?

Wierzono, że przed rusałkami można się chronić:

  • wplataniem czosnku i piołunu w ubrania,
  • noszeniem czerwonej nici na przegubie dłoni,
  • uciekaniem do domostwa przed zachodem słońca,
  • niewywieszaniem prania – bo rusałka może się w nie zaplątać i obrazić.

W niektórych wsiach odprawiano nawet obrzędy pogrzebu rusałki – by symbolicznie uwolnić dusze tych, które nie odeszły.

„Kiedy przestaniesz wierzyć w rusałki, one zaczną wierzyć w ciebie.” – tak mawiali starzy ludzie w Polesiu.

🔥 Rusałka jako mit psychiczny – co mówi Jung?

Z perspektywy psychologii głębi, rusałka może być rozumiana jako archetyp Cienia lub Animy – kobiecości wypartej, zepchniętej, zranionej.

Carl Gustav Jung pisał:

„Cień nieprzeżytej emocji może przekształcić się w projekcję, która przybierze postać zewnętrznego zjawiska.”

Rusałka to być może emocja nieprzeżyta przez pokolenia kobiet, którą zbiorowa nieświadomość wyraziła w formie mitycznej.

🎭 Rusałka dziś – ikona kultury i duchowy symbol

Postać rusałki odrodziła się w sztuce, operze (np. „Rusałka” Antonína Dvořáka), literaturze i fantasy. Pojawia się w baśniach, anime, grach i modnych rytuałach duchowych.

Ale najgłębiej tkwi tam, gdzie zaczęła – w nieopowiedzianych historiach kobiet, w wodzie, w ciszy, w nocnych snach i niespodziewanym dreszczu nad rzeką.

💬 Na koniec

Rusałka nie jest tylko duchem wody – jest symbolem utraconej dziewczęcości, gwałtownych emocji i niespełnionego przejścia. Jest piękna, bo nieskończona. Groźna, bo niedokończona. Śpiewa, bo nikt jej nie wysłuchał.

I może właśnie dlatego wciąż czeka – gdzieś w trawie, przy trzcinach, w zakolach jezior, aż ktoś ją nazwie i wypowie do końca.

#art #astrologia #birds #celtowie #creative-photography #creative-writing #duchowość #dusza #emocje #energia #ezoteryka #filozofia #fizyka #forest #grzyby #inspiracje #intencja #intuicja #Kingfisherprzykawie #kreatywność #książka #księżyc #kwantowa #las #magia #medytacja #mushrooms #natura #nature #pisanie #podświadomość #ptaki #rytuały #rzeczywistość #sny #spacer #spokój #symbole #twórczość #umysł #warsztat #wild #zima #śnienie #świadomość

Zjawiska paranormalne

Psychologiczne wyjaśnienia seansów paranormalnych

Dodaj komentarz

„Człowiek jest istotą, która pragnie cudów” – Carl Gustav Jung

Od zarania dziejów ludzkość fascynowało to, co niewidzialne i niepojęte. Światy duchów, zjawy przemawiające w półmroku, cudowne uzdrowienia i niewytłumaczalne materializacje — wszystko to budziło w nas nadzieję, lęk i zachwyt. „Człowiek jest istotą, która pragnie cudów,” pisał Carl Gustav Jung, zwracając uwagę, że w naszych umysłach głęboko zakorzeniona jest potrzeba wiary w rzeczywistości wykraczające poza zwykłe doświadczenie.

Wiek XIX i XX przyniosły jednak próbę racjonalnego zmierzenia się z tymi zjawiskami. Zamiast akceptować je bezkrytycznie, zaczęto je badać przy pomocy narzędzi nauki, psychologii i metod eksperymentalnych. Okazało się, że wiele fenomenów przypisywanych siłom nadprzyrodzonym można wyjaśnić mechanizmami psychologicznymi — subtelnymi, lecz potężnymi procesami zachodzącymi w ludzkim umyśle.

Jak zauważył William James, pionier psychologii i badacz zjawisk mistycznych:

„Granica między rzeczywistością a złudzeniem jest cieńsza, niż chcielibyśmy wierzyć.”

Dzisiaj przyjrzymy się bliżej, w jaki sposób ludzka psychika — podatna na sugestię, oczekiwania i złudzenia — może tworzyć doświadczenia tak przekonujące, że zdają się one niepodważalnym dowodem istnienia świata duchów. Pokażemy, jak współczesna nauka demistyfikuje dawne cuda i wprowadza nas w fascynujący świat psychologicznych wyjaśnień seansów paranormalnych.

Dlaczego chcemy cudu?

Dlaczego tak wielu ludzi, nawet tych o naukowym wykształceniu, dawało się zwieść pozornym cudom prezentowanym podczas seansów spirytystycznych? Jak to możliwe, że jedno spojrzenie, jeden szept potrafiły wywołać w uczestnikach przekonanie o obecności bytów z innego świata?

Psychologia dostarcza nam dziś narzędzi pozwalających zrozumieć te zjawiska nie jako manifestacje sił nadprzyrodzonych, lecz jako efekty działania naszego własnego umysłu — mechanizmy tak subtelne i głęboko zakorzenione, że pozostają niewidzialne dla codziennej świadomości.

Jak pisał Gustave Le Bon w klasycznym dziele Psychologia tłumu:

„Tłum nie szuka prawdy, lecz iluzji, które pociągają jego wyobraźnię.”

Przyjrzyjmy się zatem, w jaki sposób nasza psychika — podatna na sugestię, zbiorowe emocje i złudzenia zmysłowe — kreuje doświadczenia, które na pierwszy rzut oka mogą wydawać się niepodważalnym dowodem na istnienie rzeczywistości duchowej.

1. Sugestia i efekt oczekiwania

Kiedy ludzie przychodzą na seans spirytystyczny, ich mózgi są już nakierowane na oczekiwanie cudów. Ten stan — nazywany efektem oczekiwania — sprawia, że:

  • Mózg filtruje informacje: bardziej zwracamy uwagę na rzeczy, które pasują do naszych oczekiwań.
  • Niepostrzeżenie uzupełniamy luki w percepcji — np. w półmroku może nam się wydawać, że widzimy sylwetkę, nawet jeśli to cień lub przypadkowe zagięcie materiału.
  • Efekt potwierdzenia (confirmation bias): mamy tendencję do zapamiętywania tylko tych elementów doświadczenia, które potwierdzają nasze przekonania.

Przykład:
W seansach Mirabellego świadkowie często byli już zwolennikami spirytualizmu — chcieli widzieć duchy i nadzwyczajne zjawiska.

👻 Czy duchy istnieją? Między nauką, mitologią a osobistym doświadczeniem

2. Halucynacje zbiorowe

W odpowiednich warunkach (ciemne pomieszczenie, atmosfera napięcia, sugestywne wypowiedzi medium) nawet zdrowi ludzie mogą doświadczać halucynacji zbiorowych.

  • Wspólny kontekst emocjonalny — stres, ekscytacja, oczekiwanie.
  • Wpływ lidera grupy — osoba prowadząca seans (medium) sugeruje, co się wydarzy, a uczestnicy wchodzą w stan lekkiego transu.
  • Synchronizacja mózgowa — badania EEG pokazują, że ludzie w grupach emocjonalnie zsynchronizowanych mogą doświadczać podobnych iluzji.

Przykład naukowy:
Podczas badań psychologa Henry’ego Sidgwicka (Towarzystwo Badań Psychicznych) nad seansami duchów zaobserwowano, że gdy medium mówiło „czujecie zimny powiew”, większość uczestników faktycznie odczuwała zimno — mimo że temperatura się nie zmieniała.

3. Efekt placebo i efekt nocebo

Podobnie jak placebo może wyleczyć, wiara w cudowne uzdrowienie może sprawić, że objawy choroby znikną lub się złagodzą. To silny mechanizm psychofizjologiczny.

  • Placebo — pozytywna sugestia: „Zostaniesz uzdrowiony”.
  • Nocebo — negatywna sugestia: „Jeśli nie wierzysz, zaszkodzisz sobie”.

W seansach Mirabellego ludzie relacjonowali wyzdrowienia po dotyku lub modlitwie — dziś wiemy, że może to być efekt silnego placebo emocjonalnego, wzmocnionego rytuałem.

4. Złudzenia optyczne i kontrola percepcji

Seanse odbywały się często w słabo oświetlonych pomieszczeniach. To idealne warunki dla złudzeń optycznych:

  • Cień, który wydaje się postacią.
  • Słaby kontrast, który pozwala ukryć sznury, podpory czy fałszywe duchy.
  • Ograniczone pole widzenia, które zmniejsza szansę dostrzeżenia tricku.

Ważne: Mózg nie rejestruje rzeczywistości fotograficznie, ale raczej rekonstruuje ją na podstawie dostępnych informacji — i może popełniać błędy.

5. Teoria dysonansu poznawczego

Leon Festinger opisał zjawisko, w którym gdy ludzie mocno w coś wierzą, a pojawiają się dowody przeciwne, wolą zmienić sposób myślenia, niż porzucić swoje przekonania.

  • Jeśli ktoś bardzo wierzył w nadnaturalne zdolności Mirabellego, nawet dowody oszustwa byłyby racjonalizowane jako „próba podważenia prawdy”.

To tłumaczy, dlaczego niektórzy świadkowie nawet po latach pozostawali przekonani o autentyczności zjawisk.

📚 Badania i eksperymenty iluzjonistów i psychologów

  • Harry Houdini, słynny iluzjonista, badał media spirytystyczne i potrafił odtworzyć wiele z ich „cudów” w warunkach kontrolowanych, pokazując, że są to tylko dobrze wykonane triki.
  • Richard Wiseman, współczesny psycholog, przeprowadzał eksperymenty, w których wytwarzał duchy w laboratoriach — stosując grę świateł, sugestie i aktorów. Większość uczestników była przekonana, że widziała prawdziwe zjawy.

🌟 Podsumowanie: Dlaczego to działało?

👉 Atmosfera: ciemność, cisza, podniosły nastrój.
👉 Sugestia: wpływ medium i oczekiwania.
👉 Psychologia grupy: synchronizacja i emocje.
👉 Percepcja i złudzenia: mózg widzi to, czego chce.
👉 Placebo i emocje: prawdziwe zmiany fizjologiczne bez cudów.

Na koniec

📖✨ Kilka fascynujących eksperymentów laboratoryjnych, które pokazują, jak łatwo jest wywołać zjawiska podobne do tych przypisywanych Carlosowi Mirabelliemu — bez udziału sił nadprzyrodzonych, wyłącznie za pomocą psychologii i iluzji:

🧪 Laboratoryjne eksperymenty imitujące zjawiska paranormalne

1. Eksperymenty Richarda Wisemana — „Duchy w laboratorium”

Richard Wiseman, profesor psychologii z University of Hertfordshire, przeprowadzał kontrolowane badania nad zjawiskami duchowymi:

  • Wprowadzał uczestników do pomieszczeń o kontrolowanej temperaturze, oświetleniu i aranżacji.
  • Używał ukrytych wiatraków, zmiennych pól magnetycznych oraz subtelnych zmian światła, by wywoływać poczucie czyjejś obecności.
  • Wynik: Ponad 40% uczestników zgłaszało doświadczenia przypominające spotkanie z duchem — uczucie zimna, obecności, niewyjaśnione dźwięki.

➡️ Wniosek: Efekty były wywoływane wyłącznie przez bodźce środowiskowe i sugestię, nie zaś przez faktyczne zjawiska paranormalne.

2. Eksperyment z „niewidzialną ręką” – Michael Persinger i hełm Boga

Michael Persinger, kanadyjski neuropsycholog, opracował tzw. Hełm Boga (God Helmet):

  • Urządzenie wytwarzało słabe pola elektromagnetyczne w określonych rejonach mózgu.
  • Osoby noszące hełm doświadczały halucynacji obecności — czuły, że w pokoju jest jeszcze ktoś lub coś niewidzialnego.
  • Niektórzy opisywali nawet postacie świetliste, podobne do duchów.

➡️ Wniosek: Stymulacja mózgu w odpowiednich miejscach (płat skroniowy) może wywołać przeżycia mistyczne, poczucie bilokacji, czy materializacje postaci — bez jakiejkolwiek interwencji sił nadnaturalnych.

3. Eksperymenty z sugestią i oczekiwaniem — The Philip Experiment (1972)

Kanadyjska grupa badaczy stworzyła fikcyjnego ducha „Philipa”:

  • Wymyślono całą historię: jego datę urodzenia, śmierci, biografię.
  • Grupa zaczęła regularnie spotykać się i „wywoływać” Philipa.
  • Po pewnym czasie pojawiły się efekty: dziwne odgłosy, stukania, drgania stołu.

Ważne: Philip nigdy nie istniał — był całkowicie wymyślony.

➡️ Wniosek: Zjawiska były wynikiem zbiorowej sugestii i mikroruchów ciała uczestników (ideomotor effect), nie istnienia ducha.

4. Eksperymenty iluzjonistów – Harry Houdini i James Randi

Houdini (początek XX wieku) i później James Randi pokazali, że:

  • Można zainscenizować materializację duchów, np. używając ukrytych w sali aktorów, dymu, sprężyn, przejść za lustrami.
  • Lewitację można osiągnąć przy pomocy odpowiedniego ustawienia luster, perspektywy lub ukrytych lin w ciemności.
  • Pokazali także, jak łatwo jest symulować głosy duchów za pomocą ukrytych rurek i dźwięków kierunkowych.

➡️ Wniosek: Nawet bardzo przekonujące „cuda” mogą być efektem sprytnej iluzji.

5. Eksperymenty z percepcją dotyku — „Niewidzialne dłonie”

Psychologowie badali tzw. efekt niewidzialnego dotyku:

  • Wystarczyło, by uczestnikom powiedziano, że duch dotknie ich ramienia.
  • W ciemnym pokoju, po sugestii, aż 75% uczestników twierdziło, że poczuło dotyk — mimo że nikt ich nie dotknął.

➡️ Wniosek: Sugestia i oczekiwanie mogą wywołać bardzo realne odczucia somatyczne.

🌌 Co te eksperymenty pokazują?

👉 Mózg jest podatny na sugestię: pod wpływem odpowiednich warunków i emocji tworzy iluzje.
👉 Nasze zmysły można łatwo oszukać: światło, dźwięk, perspektywa i ukryte bodźce tworzą wrażenia paranormalne.
👉 Grupowa sugestia wzmacnia efekty: wspólne emocje w grupie mogą synchronizować przeżycia i tworzyć zbiorowe halucynacje.

✨ Podsumowanie

Wszystkie te badania dowodzą, że cuda i zjawy mogą być wytworem naszego własnego mózgu, odpowiednio pobudzonego przez otoczenie, sugestię i emocje — a nie dowodem na istnienie sił nadprzyrodzonych. To niezwykle fascynujące, jak subtelne mechanizmy psychologiczne potrafią stworzyć tak intensywne i przekonujące doświadczenia.

…a jednak „Są rzeczy na niebie i na ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom” ~”Hamlet” Williama Shakespeare’a. Stara myśl, że istnieje wiele rzeczy w świecie, które wykraczają poza ludzkie pojmowanie i wiedzę, nawet poza wiedzę najmądrzejszych umysłów…

Duchy i poltergeisty – historie nawiedzonych miejsc, które szokują świat

#art #astrologia #birds #celtowie #creative-photography #creative-writing #duchowość #dusza #emocje #energia #ezoteryka #filozofia #fizyka #forest #grzyby #inspiracje #intencja #intuicja #Kingfisherprzykawie #kreatywność #książka #księżyc #kwantowa #las #magia #medytacja #mushrooms #natura #nature #pisanie #podświadomość #ptaki #rytuały #rzeczywistość #sny #spacer #spokój #symbole #twórczość #umysł #warsztat #wild #zima #śnienie #świadomość

#duchy, Życie po życiu

👻 Czy duchy istnieją? Między nauką, mitologią a osobistym doświadczeniem

Dodaj komentarz

„Są rzeczy na niebie i ziemi, o których nie śniło się waszym filozofom.”
— William Szekspir, Hamlet

Ludzkość od zarania dziejów zadaje sobie to samo pytanie: czy duchy istnieją? Czy zmarli mogą powracać, by nawiedzać żywych? Czy świadomość przetrwa śmierć ciała? A może to tylko złudzenia umysłu szukającego sensu w chaosie życia i śmierci?

W czasach, gdy coraz więcej osób łączy duchowość z nowoczesną nauką, pytanie o istnienie duchów staje się nie tylko przedmiotem folkloru, lecz także refleksji filozoficznej, psychologicznej i… kwantowej. Wejdźmy więc w świat pogranicza – tam, gdzie świadomość dotyka tajemnicy.

Duch jako archetyp: symbol, lęk i nadzieja

W każdej kulturze obecne są opowieści o duchach. Od egipskich ka, przez rzymskie larwy, po słowiańskie duchy przodków – zmarli zawsze byli obecni w życiu żywych. Carl Gustav Jung interpretował duchy jako projekcje nieświadomości zbiorowej, jako archetypy odzwierciedlające nasze lęki, winy i pragnienie połączenia z tym, co utracone.

W tradycjach szamańskich duchy przodków są obecne i aktywne – wspierają, prowadzą, a czasem ostrzegają. W kulturach wschodnich duch nie jest widmem grozy, lecz częścią cyklu reinkarnacji – podróżnikiem w kole sansary, który jeszcze nie osiągnął ostatecznego wyzwolenia.

🔬 Co na to nauka? Halucynacje czy inny wymiar?

Z naukowego punktu widzenia, doświadczenia obecności duchów często wiązane są z:

  • paraliżem sennym – stanem na granicy snu i jawy, w którym może dojść do wizji postaci w pokoju,
  • efektami elektromagnetycznymi – jak pokazuje badanie Michaela Persingera, silne pola EM mogą wywoływać uczucie „czyjejś obecności”,
  • halucynacjami wzrokowo-słuchowymi u osób w żałobie – jako mechanizm przetrwania i przepracowywania traumy,
  • wzorcami poznawczymi mózgu – nasz mózg naturalnie dopowiada sens tam, gdzie brakuje danych – to tzw. pareidolia (widzenie twarzy w chmurach czy duchów w ciemności).

Ale… nie wszystko da się wyjaśnić. Współczesna fizyka zaczyna flirtować z ideą światów równoległych, informacyjnego pola świadomości (Sheldrake) i nieśmiertelności kwantowej (Everett). Czy zatem duchy to nie tyle „zmarli”, co ślady energii, echo informacji we wszechświecie?

🌀 Duch jako pole informacyjne? Rupert Sheldrake i teoria morfogenetyczna

Rupert Sheldrake, biolog i autor koncepcji pól morfogenetycznych, sugeruje, że wspomnienia i doświadczenia mogą być przechowywane poza mózgiem, w polu informacji, z którego organizmy czerpią wzorce. Czy zatem duchy są śladami świadomości w takim polu – energetycznymi odciskami emocji, relacji, wydarzeń?

Podobnie mówi teoria rezonansu morficznego – przeszłe formy mogą wpływać na teraźniejsze, nawet jeśli nie są już „żywe”. Stąd też popularna hipoteza, że miejsca tragedii czy intensywnych emocji (np. bitwy, opuszczone szpitale) mogą być „przesiąknięte” energetycznie i manifestować się jako zjawy.

🧠 A co z psychologią?

Psychologia humanistyczna, transpersonalna czy egzystencjalna nie odrzuca całkowicie zjawisk paranormalnych – widzi w nich manifestacje głębokich potrzeb człowieka: przeżycia transcendencji, nadania sensu cierpieniu, połączenia z tym, co większe niż my sami.

Jak pisze Stanisław Grof:

„Doświadczenia transpersonalne, w tym spotkania z duchami czy zmarłymi, mogą być autentycznymi ekspresjami świadomości przekraczającej czas i przestrzeń.”

🌫️ Duchy w popkulturze: strach czy przypomnienie?

Duchy stały się ikonami popkultury – od Duchów z Canterville po Szósty zmysł, Stranger Things i relacje z nawiedzonych domów. W każdym z tych obrazów obecna jest tęsknota za sensem, pragnienie kontaktu z tym, co utracone, lub rozliczenie się z przeszłością.

Nawet dzieci instynktownie „czują” obecność zmarłych – rysują ich, wspominają, zadają pytania. To nie strach – to naturalna intuicja cykliczności życia.

✨ Wiara, doświadczenie, intuicja

Na końcu wszystko sprowadza się do osobistego doświadczenia. Są ludzie, którzy przeżyli spotkania z duchami bliskich, które niosły ukojenie i prowadziły ku uzdrowieniu. Inni czują obecność zmarłych w snach, zapachach, niespodziewanych znakach. Dla nich duchy nie są strachem, lecz pomostem między światami.

„Nie wszystko, co rzeczywiste, da się zważyć i zmierzyć. Czasem prawda mówi do nas szeptem spoza kurtyny logiki.”
– autor nieznany

📚 Polecana literatura

  • Allan Kardec – Księga Duchów – klasyk badań spirytystycznych
  • Rupert Sheldrake – The Presence of the Past
  • Dean Radin – Świadomość poza ciałem, Splątane umysły
  • Adamska-Rutkowska Danuta – Psychotronika współczesna nauka o świadomości
  • Stanisław Grof – Psychologia przyszłości
  • Raymond Moody – Życie po życiu

❓ FAQ: Najczęściej zadawane pytania

Czy można udowodnić istnienie duchów?
Nie ma jednoznacznych dowodów naukowych, ale są tysiące relacji z całego świata, które trudno wytłumaczyć wyłącznie halucynacją.

Czym różni się duch od zjawy?
Zjawa to zazwyczaj jednorazowe widmo, często związane z miejscem. Duch zaś może być uważany za świadomą obecność zmarłego.

Czy dzieci widzą duchy częściej niż dorośli?
Niektóre badania sugerują, że dzieci są bardziej otwarte na doświadczenia parapsychiczne z powodu braku filtrów poznawczych.

Jakie są najbardziej znane nawiedzone miejsca?
Zamek w Edynburgu, Biały Dom w Waszyngtonie, Pałac w Wilanowie… każde miejsce ma swoją opowieść.

🔮 Czy duchy istnieją?

Odpowiedź brzmi: to zależy, jak pytasz. Jeśli pytasz jako naukowiec – nie ma jednoznacznych dowodów. Jeśli jako artysta – duchy są wszędzie. Jeśli jako człowiek w żałobie – być może są tą nicią światła, która pozwala przetrwać ciemność.

Bo może duch to nie tylko byt – to pamięć, obecność, emocja, która nie znika, ale trwa w polu naszej świadomości.

✍️ Chcesz więcej?

Zajrzyj na https://kingfisher.page – tu rzeczywistość spotyka niewidzialne, a nauka flirtuje z magią.

✴️ Zaklęcia zemsty: Moralne dylematy i alternatywy w magii

#art #astrologia #birds #celtowie #creative-photography #creative-writing #duchowość #dusza #emocje #energia #ezoteryka #filozofia #fizyka #forest #grzyby #inspiracje #intencja #intuicja #Kingfisherprzykawie #kreatywność #książka #księżyc #kwantowa #las #magia #medytacja #mushrooms #natura #nature #pisanie #podświadomość #ptaki #rytuały #rzeczywistość #sny #spacer #spokój #symbole #twórczość #umysł #warsztat #wild #zima #śnienie #świadomość

Kingfisher przy kawie, Zjawiska paranormalne

Czy zjawiska paranormalne są prawdziwe? Co mówią badania?

Dodaj komentarz

Badania na temat zjawisk paranormalnych, takich jak duchy, telepatia i opętania. Przeczytaj o naukowych wyjaśnieniach i psychologicznych mechanizmach stojących za wiarą w te zjawiska.

Psychotronika jako podejście do zjawisk paranormalnych

Psychotronika to interdyscyplinarna dziedzina badająca wpływ świadomości na rzeczywistość oraz zjawiska, które tradycyjna nauka często uważa za niewytłumaczalne. Rozwój psychotroniki rozpoczął się w latach 60. i 70., kiedy naukowcy zaczęli łączyć wiedzę z zakresu psychologii, fizyki kwantowej oraz parapsychologii, by lepiej zrozumieć zjawiska takie jak telepatia, psychokineza i inne formy oddziaływań umysł-materia. Według tej koncepcji, umysł ludzki ma potencjał wpływania na otoczenie w sposób, który wciąż wymaga dogłębnych badań.

W kontekście książki „Psychotronika współczesna nauka o świadomości” autorstwa Danuty Adamskiej-Rutkowskiej, zjawiska paranormalne są postrzegane jako część szerszej rzeczywistości, której mechanizmy nie zostały jeszcze w pełni wyjaśnione. Autorka przedstawia psychotronikę jako narzędzie do badania granic ludzkiej świadomości, sugerując, że nauka i parapsychologia mogą współistnieć w dążeniu do poznania rzeczywistości.

Zjawiska paranormalne, takie jak duchy, telepatia, czy opętania, od wieków budzą zainteresowanie i kontrowersje. Mimo że wiele osób twierdzi, że doświadczyło czegoś niewytłumaczalnego, naukowe spojrzenie na te zjawiska często przynosi bardziej sceptyczne wnioski. Przyjrzyjmy się, co mówią badania i jakie są główne stanowiska naukowców na temat tych fascynujących zagadnień.

Co rozumiemy przez zjawiska paranormalne?

Zjawiska paranormalne to zdarzenia i doświadczenia, które nie mieszczą się w granicach konwencjonalnej nauki. Obejmują one:

  • Duchy i zjawy: Relacje o pojawianiu się postaci, które nie mają materialnego ciała.
  • Telepatia i jasnowidzenie: Zdolność do komunikacji myślami lub przewidywania przyszłości.
  • Opętania i egzorcyzmy: Sytuacje, w których jednostki twierdzą, że są kontrolowane przez siły nadprzyrodzone.

Co mówią badania naukowe?

  1. Duchy i doświadczenia z pogranicza śmierci
    Badania na temat doświadczeń z pogranicza śmierci (NDE) pokazują, że osoby, które przeszły takie zdarzenia, często opisują tunel z jasnym światłem, poczucie oderwania od ciała czy spotkania z bliskimi zmarłymi. Naukowcy, tacy jak dr Sam Parnia z New York University, twierdzą, że zjawiska te mogą być wynikiem procesów chemicznych i neurologicznych zachodzących w mózgu podczas skrajnych sytuacji.
  2. Telepatia i jasnowidzenie
    Eksperymenty prowadzone przez Instytut Rhine’a w latach 30. i 40. XX wieku wykazały niejednoznaczne rezultaty, a większość badań potwierdzających telepatię spotykała się z krytyką za brak metodologicznej dokładności. Współczesne badania, wykorzystujące zaawansowane technologie, takie jak fMRI, nie dostarczają jednoznacznych dowodów na istnienie zdolności telepatycznych.
  3. Opętania i egzorcyzmy
    Opętania były opisywane w wielu kulturach, a egzorcyzmy praktykowane przez wieki. Współcześni psychiatrzy i psychologowie, tacy jak dr Richard Gallagher, podkreślają, że większość przypadków przypisywanych opętaniom to zaburzenia psychiczne, takie jak schizofrenia czy dysocjacyjne zaburzenia tożsamości. Jednak niektórzy specjaliści pozostają otwarci na możliwość, że zjawiska te mogą mieć podłoże niewyjaśnione przez współczesną naukę.

Skąd bierze się wiara w zjawiska paranormalne?

Psychologowie sugerują, że ludzie są skłonni wierzyć w paranormalne ze względu na potrzebę wyjaśnienia niewyjaśnionego oraz poczucie kontroli nad tym, co nieznane. Efekt Barnuma, czyli skłonność do postrzegania ogólnych opisów jako wyjątkowo trafnych dla siebie, również odgrywa rolę w postrzeganiu zjawisk paranormalnych.

Czy nauka może wyjaśnić wszystko?

Choć nauka poczyniła ogromne postępy w wyjaśnianiu świata, istnieją nadal zjawiska, które wykraczają poza naszą obecną wiedzę. Nie oznacza to jednak, że muszą być one nadprzyrodzone – po prostu mogą być wynikiem mechanizmów, których jeszcze nie odkryliśmy.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania:

Czy istnieją dowody na istnienie duchów?
Dowody naukowe na istnienie duchów są niejednoznaczne. Wiele doświadczeń tego typu można wyjaśnić za pomocą psychologii, iluzji optycznych czy reakcji mózgu na bodźce.

Dlaczego ludzie wierzą w zjawiska paranormalne?
Wiara w zjawiska paranormalne często wynika z potrzeby znalezienia sensu w niewytłumaczalnych sytuacjach oraz z potrzeby poczucia kontroli.

Czy naukowcy są zgodni co do istnienia zjawisk paranormalnych?
Większość naukowców pozostaje sceptyczna i podchodzi do tematu z dużą ostrożnością, podkreślając znaczenie metodologii badań i możliwości wyjaśnienia wielu zjawisk w sposób racjonalny.

Podsumowując, zjawiska paranormalne pozostają tematem, który fascynuje i intryguje. Chociaż nauka stara się rzucić światło na te zjawiska, wiele z nich wciąż wymyka się jednoznacznemu wyjaśnieniu, pozostawiając nas z pytaniami, na które być może dopiero przyszłość przyniesie odpowiedzi.

Polecane źródła i literatura:

  • „Psychotronika współczesna nauka o świadomości” – Danuta Adamska-Rutkowska. Książka badająca potencjał ludzkiego umysłu i zjawiska paranormalne z perspektywy interdyscyplinarnej.
  • „The Demon-Haunted World: Science as a Candle in the Dark” – Carl Sagan. Klasyczna pozycja, która analizuje granice nauki i pseudonauki.
  • „Paranormality: Why We See What Isn’t There” – Richard Wiseman. Książka wyjaśniająca mechanizmy psychologiczne stojące za wiarą w zjawiska paranormalne.
  • „Real Magic: Ancient Wisdom, Modern Science, and a Guide to the Secret Power of the Universe” – Dean Radin. Analiza możliwości wpływu ludzkiego umysłu na rzeczywistość.
  • Artykuły w czasopismach naukowych: Journal of Parapsychology i Frontiers in Psychology.
  • Podcasty: Skeptoid, który demistyfikuje mity i zjawiska paranormalne.